Bolest mačjeg ogreba (Lymphorethculosis benigna, engl, cat-scratch disease, cat-scratch fever) je benigni regionalni limfadenitis.
Bolest izaziva Bartonela hensele (Bartonella henselae). Ona je mali, gram-negativni, mikroaerofilni kokobacil.
Od “bolesti mačjeg ogreba” obolevaju uglavnom djeca. Bolest se javlja posle ujeda ili ogreba domaće mačke (češće mačeta) koja je naizgled zdrava.
Najveći broj oboljelih se sjeća momenta povrede. Za one koji obole a nisu bili u kontaktu sa mačkom, se pretpostavlja da su inficirani posredstvom vektora (mačje buve i sl.) ili da se bakterija nalazila negdje u okolini oboljelog, odakle je unesena kroz povredu.
Klinička slika
B.henselae izaziva dva različita sindroma: bolest mačjeg ogreba kod osoba normalnog imuniteta i diseminovanu infekciju kod imunokompromitovanih osoba.
Infekcija se odigrava kroz povrijeđenu kožu. Posle inkubacije od 3 do 8 dana javljaju se blagi opšti infektivni simptomi, a na mjestu ulaska infekcije stvara se bezbolan otok, makula ili papula, rjeđe inflltrovana ogrebotina.
Razvija se i regionalni limfadenitis ili limfadenitis sa periadenitisom.
Poslije nekoliko dana u sredini promjene javlja se vezikula ili pustula.
Inflamirani limfni čvorovi su nejednake veličine, od veličine lješnika do jajeta, elastične konzistencije, nekad pokretni i bezbolni, nekad fiksirani za okolno tkivo i bolni.
Najveći može da kolikvira. U sredini kožne promene kasnije se stvara krusta, rjeđe ulceracija.
Bolest traje od nekoliko nedjelja do nekoliko mjeseci. Sve promjene mogu da se izgube bez traga, ili da ostave ožiljak.
Ovaj oblik bolesti je najčešći i zove se “kutano-glandularni” oblik. Najčešća lokalizacija promena je na nepokrivenim dijelovima kože, a veoma rijetko na sluznicama.
Kada je ulazno mesto konjunktrva, razvija se jednostrani folikularni konjunktivitis sa zapaljenjem preaurikularnih limfnih čvorova, a u slučaju primarnog afekta na bukalnoj sluznici ili tonzilama javlja se otok limfnih čvorova na vratu.
Opšti infektivni simptomi su slabo izraženi ili neznatni. Kod oko 2/3 bolesnika temperatura ne prelazi 38°C i traje 1-2 nedelje, uz osećaj slabosti i glavobolju.
Ponekad se vide znatnije poremećeno opšte stanje, neurološki ispadi (encefalopatija, konvulzije, neuroretinitis, mijelitis, cerebralni arteritis), pneumonija, hepatolijenalno oboljenje, itd, kao i egzantem (makulozni, vezikulozni, papulozni ili erythema nodosum).
Teške forme generalizovane bolesti opisane su kod oboljelih od AIDS-a.
Po preležanoj bolesti razvija se specifični imunitet.
Komplikacije se ne opisuju, ali bolest može trajati mjesecima ili godinama.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike i anamnestičkih podataka, eventualno uz patohistološki nalaz Vartin-Stari (Warthin-Starry) bojenjem.
- hensde se može izolovati iz primarnog afekta i aspirata limfnog čvora na specijanim podlogama. Specifična antitijela nalaze se kod 84%oboljelih. Tokom bolesti broj leukocita je normalan ili povišen, uz neutrofiliju, a sedimentacija eritrocita je umereno ubrzana. Kod bolesnika kod kojih se ne vidi jasan primarni afekt, diferencijalnodijagnostički treba razmatrati tularemiju, infektivnu mononukloeozu, limfogranulomatozu, tuberkulozu i piogeni limfadenitis.
Ako je primarni afekt jasno razvijen, u obzir dolaze lokalizovana stafilokokna infekcija, tularemija, a kada se razviju granulomi u obzir može doći bilo koje granulomatozno oboljenje.
Liječenje
Bolest spontano prolazi, pa ne zahteva nikakvo liječenje. Daje se simptomatska terapija (analgetici, antipiretici, topli oblozi i sl.). Ako se javi fluktuacija žlijezde, potrebna je hirurška drenaža.
Nema preciznih indikacija kada primati antibiotsku terapiju. Uzročnik je in vitro osjetljiv na niz antibiotika, ali se klinički daje prednost gentamicinu ili ciprocinalu u uobičajenim dozama.
Prognoza bolesni je odlična. Kod imunokompetentnog bolesnika uvijek dolazi do potpunog oporavka. U slučaju neuroloških formi ili hepatolijenalnog oboljenja moguć je smrtni ishod.