Neuropatija, predstavlja stanje koje se definiše kao oblik oštećenja nerava i najčešće zahvata periferne nerve, tačnije nerve koji su vezani za područje ruku i to šaka i podlaktica i za područje nogu i to stopala i potkoljenica. Ovaj oblik zdravstvenog problema, najčešće se manifestuje kod osoba u zrelom dobu, ali u medicinskoj praksi, poznati su i primeri pacijenata koji su mlađe životne dobi, a kod kojih je prisutna neuropatija.
Kao i veliki broj drugih zdravstvenih oboljenja, neuropatija se razvija veoma postepeno i polako i često ne može da se prepozna, pa sim tim ni da se dijagnostikuje u svojoj najranijoj fazi razvoja. Tek kada bolest počne značajnije da se razvija, pacijent prepoznaje promjene, koje ukoliko na njih usmjeri malo više pažnje može jasno da definiše kao simptome neuropatije.
Postoje stanja, kao i faktori koji u značajnoj mjeri doprinose porastu rizika od nastanka i od razvoja neuropatije, a ukoliko se neuropatija ne prepozna na vrijeme i ukoliko se ne liječi, ona može dovesti do stvaranja novih zdravstvenih komplikacija.
Kroz nastavak sadržaja teksta koji je pred vama, upoznaćemo vas sa uzrocima nastanka neuropatije, kao i sa njenim simptomima, a takođe ćemo vam otkriti i kako ovaj oblik zdravstvenog problema možete da liječite.
Ono što je prvo potrebno naglasiti kada je reč o uzrocima nastanka neuropatije, jeste da se oni međusobno dosta razlikuju i da se prema svom karakteru mogu vezati za prisustvo različitih oblika oboljenja koja su razvijena unutar organizma, ali i za faktore koji nisu povezani sa oboljenjima već sa loše oblikovanim životnim navikama kojima je određena osoba sklona.
Takođe, uzroci nastanka neuropatije, mogu biti vezani i za genetsku predispoziciju, pa se tako neuropatija, mada do duše dosta ređe, može javiti i kod potpuno zdravih osoba koje vode uredan način života. Kako bi ste stvorili jasniju sliku o tome koji su to uzroci nastanka neuropatije, pročitajte o kojim konkretno uzrocima je reč:
– Prisustvo dijabetesa: Dijabetes je jedan o glavnih i najzastupljenijih uzroka nastanka i razvoja neuropatije i na osnovu rezultata medicinskih istraživanja koja su sprovedena na ovu temu, došlo se do zaključka da čak polovina populacije koja je obolela od dijabetesa, u nekoj fazi bolesti oboli i od neuropatije. Najčešće, tako nešto se dešava ukoliko je dijabetes prisutan i razvijen kod starijih osoba ili ukoliko je kasno dijagnostikovan i neliječen kod mlađih osoba. Naime, kod osoba koje boluju od dijabetesa, vremenom dolazi do oštećenja krvnih sudova i do smanjenja prokrvljenosti organa, pa samim tim i do smanjenja prokrvljenosti perifernih područja (šaka, podlaktica, stopala i potkoljenica). Usljed smanjenja prokrvljenosti, nervno tkivo, koje najjednostavnije objašnjeno prožima mišićno tkivo u navedenim područjima, počinje da se oštećuje ili drugim rečima da odumire. To kao posljdicu stvara nastupanje neuropatije.
– Prisustvo različitih oblika autoimunih bolesti kao što su reumatoidni artritis, lupus ili Sjogrenov sindrom,
– Prisustvo urođene ili stečene bolesti bubrega,
– Prisustvo urođene ili stečene bolesti jetre,
– Prisustvo nekog od oblika poremećaja funkcije tiroidne žlezde (prisustvo hipotireoze ili prisustvo hipertireoze),
– Prisustvo nedostatka pojedinih vrsta vitamina u organizmu (konkretno, misli se na nedostatak vitamina B, kao i na nedostatak vitamina E). Pritom, da bi doveo do nastanka i do razvoja neuropatije, nedostatak pomenutih vitamina u organizmu, mora da bude izražen kroz duži vremenski period i to konstantno (dakle bez prekida). Stanja u kojima je izražen trenutan nedostatak pomenutih vitamina, ne mogu da dovedu do nastanka i do razvoja neuropatije,
– Prisustvo oboljenja vezivnog tkiva,
– Prisustvo jakih i hroničnih virusnih infekcija u organizmu, kao što su infekcija virusom hepatitis C ili infekcija virusom HIV-a. U pojedinim slučajevima, čak i infekcija virusom “Varicella Zoster” (to je virus koji spada u grupu “Herpes” virusa, a mogu ga prenijeti osobe koje boluju od takozvanih “ovčijih boginja” ili osobe koje su zaražene “Herpes Zosterom”) može izazvati neuropatiju,
Osim navedenih i ujedno najčešćih uzroka koji doprinose nastanku i razvoju neuropatije, na pojavu ovog oboljenja mogu uticati i različiti drugi faktori, kao što su:
– Prisustvo posljedica od dugotrajnog konzumiranja određenih vrsta medikamenata,
– Prisustvo posljedica od izloženosti organizma djelovanju otrovnih, odnosno toksičnih materija kao što su materije koje su hemikalije ili tečni metali (živa je recimo jedan od tečnih metala kojima čovek najčešće ima pristup),
– Prisustvo posljedica prekomjernog i čestog konzumiranja alkohola,
– Prisustvo posljedica prekomjernog i dugotrajnog (višegodišnjeg) konzumiranja cigareta,
– Prisustvo genetske predispozicije.
Neuropatija – simptomi
Pre nego što sa vama podelimo konkretne informacije o tome koji su to simptomi koji kroz svoju manifestaciju ukazuju na prisustvo i na razvijenost neuropatije, moramo da napomenemo jednu važnu činjenicu. Naime, nervi koji mogu biti zahvaćeni oboljenjem kakvo je neuropatija, međusobno se razlikuju na osnovu uloge koju imaju.
Konkretno, jedan dio nerava, ima ulogu da prima i da prenosi senzitivne utiske (misli se na utiske koji se definišu kao reakcije na dodir, ali i na utiske koji se definišu kao reakcije na temperaturno djelovanje). Drugi dio nerava, ima ulogu da kontroliše pokrete mišićnog tkiva (takvi nervi, nazivaju se motorni nervi). Treći dio nerava, ima ulogu da kontroliše određene vitalne funkcije kao što su funkcija srca, funkcija krvnog pritiska, funkcija bešike ili probavna funkcija (takvi nervi, nazivaju se autonomni nervi).
Onda kada nastupi i kada se razvija neuropatija, ona kao oblik oboljenja može, ali i ne mora istovremeno zahvatiti sve od navedenih vrsta nerava. U zavisnosti od toga da li je neuropatija ili nije zahvatila sve vrste nerava, simptomi se od pacijenta do pacijenta u određenoj meri i u određenom smislu mogu razlikovati. Ipak, pre ili kasnije kod svih pacijenata se uglavnom razviju isti simptomi neuropatije i to su sledeći simptomi:
– Česta pojava trnjenja u regiji koja je zahvaćena neuropatijom (recimo u regiji stopala ili u regiji šaka): Ovaj simptom, najprije se javlja kao blago i gotovo neprimjetno izražen, ali vremenom, kako se bolest razvija, postaje sve izraženiji. Pacijenti ovaj simptom često opisuju rečima da imaju “trnce u nogama” ili “mrave u nogama”. Intenzitet trnjenja, pojačava se uveče i u toku noći.
– Ekstremiteti, tačnije donji delovi ekstremiteta, postaju neuobičajeno i vrlo izraženo osjetljivi na dodir, pa pacijent osjeća neprijatnost i reaguje čak i na blag i na nježan dodir,
– Često se javlja bol u donjim dijelovima ekstremiteta. Takav bol, često je praćen i osećajem “žarenja” u tkivu,
– Javlja se pojačana osjetljivost ekstremiteta na hladnoću,
– Dolazi do smanjene i do otežane pokretljivosti ekstremiteta. U pojedinim i na svu sreću rijetkim slučajevima, može doći i do paralisanja ekstremiteta,
– Javlja se povišen krvni pritisak, koji je često praćen vrtoglavicom ili trenutnim i kratkotrajnim, ali ponavljajućim stanjima konfuzije,
– Može doći do pojave promjena u izgledu i zdravlju noktiju, ali i do pojave promjena u izgledu i zdravlju kože na donjim dijelovima ekstremiteta,
– Mogu se javiti problemi sa funkcijom crijeva ili sa funkcijom bešike, koji su izraženi kroz promijenjen ritam pražnjenja crijeva ili bešike (ovaj simptom, ne javlja se kod svih pacijenata).
Što se tiče simptoma kroz koje se manifestuje prisustvo neuropatije, jako je važno napomenuti još jednu bitnu činjenicu.
Naime, intenzitet simptoma neuropatije, može se u bitnoj meri razlikovati u zavisnosti od toga da li je neuropatija zahvatila samo jedan nerv, dva ili više nerava koji su rasprostranjeni u različitim regijama tkiva ili više nerava koji obuhvataju širu regiju tkiva.
Ukoliko je neuropatija zahvatila samo jedan nerv (to se najčešće dešava samo u prvoj fazi razvoja ovog oboljenja), intenzitet simptoma je izuzetno blag i simptome je gotovo čak i nemoguće primijetiti. Ukoliko je neuropatija zahvatila dva ili više nerava, ali ukoliko je osobina takvih nerava da obuhvataju različite regije tkiva, onda su simptomi nešto intenzivniji i stanje na koje oni ukazuju stručno se naziva multipla neuropatija.
Ukoliko je neuropatija zahvatila više nerava koji obuhvataju širu regiju tkiva, simptomi su u tom slučaju najintenzivniji i stanje na koje oni ukazuju, naziva se polineuropatija. Svim tim oblicima oboljenja, zajednički naziv je neuropatija perifernih nerava ili periferna neuropatija.
Kako se liječi periferna neuropatija?
S obzirom na činjenicu da neuropatija uglavnom nastaje kao posljedica prisustva nekog drugog oblika oboljenja u organizmu, njeno prisustvo uslovljeno je prisustvom tog oboljenja. Ukoliko se oboljenje koje uzrokuje pojavu i razvoj neuropatije uspešno sanira ili iskontroliše (ne mogu se svi oblici oboljenja koja uzrokuju neuropatiju u potpunosti izliječiti), onda će i razvoj neuropatije stagnirati.
Ono što je pored navedenog, potrebno uraditi u cilju liječenja neuropatije, jeste primeniti terapiju nesteroidnim antinflamatornim medikamentima (to su medikamenti koji ispoljavaju protivupalno djelovanje) ili terapiju medikamentima iz grupe analgetika (to su medikamenti koji ispoljavaju delovanje protiv bolova). Navedene medikamente, potrebno je uvijek i isključivo primjenjivati uz preporuku i uz saglasnost ljekara koji će odrediti ne samo tačnu vrstu medikamenta, već i dozu u kojoj je taj medikament potrebno uzimati.
Ukoliko je intenzitet simptoma neuropatije zaista naglašen i ukoliko ljekar procijeni da za tim ima potrebe u terapiju koja se sprovodi u cilju liječenja neuropatije, mogu se uključiti i medikamenti koji se koriste protiv epileptičnih napada. Takvi medikamenti, koriste se u izuzetno malim dozama i u kratkim vremenskim periodima, a njihovu upotrebu i ljekari i pacijenti što je moguće više izbegavaju (pribjegavaju takvom obliku terapije samo onda kada ništa drugo ne može da pomogne), jer pomenuti lijekovi najčešće izazivaju neželjene efekte kao što su prisustvo izražene vrtoglavice ili prisustvo konstantne pospanosti.
Medikamenti iz grupe imunosupresivnih medikamenata, takođe se koriste u cilju liječenja neuropatije. Ovi lijekovi, djeluju tako što smiruju reakcije imunološkog sistema i dovode do smanjenja rizika od daljeg razvoja neuropatije, ali i do otklanjanja simptoma koji su prisutni u trenutnoj fazi oboljenja.
Korekcija životnih navika, koja se ogleda kroz sprovođenje zdravog režima ishrane, ali i kroz prekid konzumiranja alkohola i kroz smanjenje konzumiranja cigareta, takođe se pozitivno odražava na proces liječenja neuropatije.