Gastritis predstavlja zapaljenje unutrašnjeg sloja želuca (sluzokože) i može biti akutne i hronične prirode.
Uzrok gastrtitisa mogu biti iritativna dejstva, poput konzumiranja alkohola, ili korišćenja nesteroidnih antiimflamatornih lekova poput aspirina, ili ibuprofena, ali i kod gutanja nekih baza, ili kiselina.
Stres ima značajan uticaj na pojavu akutnog gastrtitisa, jer povećava lučenje želudačne kiseline.
Uzrok hroničnog gastritisa mogu da budu infekcija Helicobacter pylori bakterijom, povraćanje, hronični refluks žuči iz dvanaestopalačnog creva, ali se javlja i kod oboljelih od HIVA-a, Kronove bolesti i nekih autoimunih bolesti.
U nekim slučajevima, neliječeni gastritis može da dovede do pojave ulkusa i malignih promjena želuca.
Neredovni obroci, jaka i začinjena hrana, puno kafe, alkohola i cigareta, upotreba lijekova kao i stres stvaraju pogodno tlo za razvoj gastritisa. Posljedice mogu biti opasne, pa gastritis treba shvatiti ozbiljno.
Gastritis ili zapaljenje sluznice želuca česta je tegoba savremenog čoveka koji je izložen stresu i ima loše prehrambene navike. Zapaljenje sluznice želuca je u početku površinskog karaktera i ako se ne liječi i ne uklone faktori koji ovo stanje uzrokuju, oštećenje može zahvatiti i dublje strukture sluznice i nastaje erozija. U slučaju dalje progresije bolesti odnosno kada su oštećenja dublja od 1mm govorimo o čiru ili ulkusu.
Gastritis može biti akutni (javlja se nakon nekog ekscesnog ponašanja ili situacije (npr. konzumiranje većih količina kafe, začinjene hrane, alkohola, unos nekih lekova ili jak stres) i hronični. Kod akutnog gastritisa obično je oštećen samo površinski sloj sluznice pa tegobe uz dijetetske mere nakon nekoliko dana prestaju.
Dugotrajno izlaganje faktorima rizika, a posebno ako postoji i infekcija Helicobacter pylori, čine da bolest poprimi hroničan tok. Oštećenja sluznice su veća i dublja što može dovesti do razvoja težih bolesti (čir, perniciozna anemija pa čak i karcinom).
Simptomi gastritisa su različiti i nespecifični. Jačina tegoba ne mora uvek da odgovara opsegu nastalih promjena pa se nekada tek nakon detaljne dijagnostike, kao što je gastroskopija, utvrdi stvarno stanje. Najčešći simptomi su: bol i pritisak u gornjem delu stomaka, mučnina, povraćanje, štucanje, podrigivanje a u težim slučajevima povraćanje krvi i crna stolica.
Faktori rizika za razvoj gastritisa
Razvoju gastritisa podložnije su osobe koje su izložene stalnom stresu (menadžeri, zdravstveni radnici, novinari, ali i mnoge druge profesije, posebno nezaposleni). Pod povećanim rizikom su i starije osobe, kod kojih dolazi do degeneracije želudačne sluznice.
Pored stresa, loših životnih navika i infekcije Helicobacterpylori, gastritis može biti uzrokovan i uzimanjem lijekova prvenstveno nesteroidnih antireumatika.
Ovi lijekovi koriste se za ublažavanje bolova i mogu se kupiti bez ljekarskog recepta pa je samim tim i mogućnost nekritične upotrebe velika. Isto tako, do oštećenja sluznice želuca mogu dovesti i preparati gvožđa, kortikosteroidi, neki antibiotici, lijekovi protiv osteoporoze, neki lijekovi koji se koriste za liječenje srčanih bolesti itd.
Gastritis se može pojaviti i kao redovan pratilac nekih bolesti (bolesti jetre, AIDS, Chronova bolest…), ali i kao autoimuni gastritis kada organizam sam stvara antitijela koja napadaju sluznicu želuca i oštećuju je.
Liječenje gastritisa
Liječnjenje gastritisa zavisi od faktora koji ga uzrokuju, težine i karaktera tegoba kao i od histološkog nalaza želudačne sluznice.
Glavni princip liječenja je neutralizacija oslobođene želudačne kiseline (primjenjuju se antacidi) ili smanjenje stvaranja želudačne kiseline (blokatori H2 receptora i inhibitori protonske pumpe). Ako je dokazan H.pylori, u terapiji se uz ove lijekove koriste i antibiotici. Antacidi, odnosno bazni preparati direktno neutrališu kiselinu u želucu, i imaju brz ali kratkotrajan efekat. Ovi lijekovi na žalost ne mogu pomoći u trajnom rešenju problema stoga je poseta ljekaru najsigurnija.
Da bismo spriječili razvoj bolesti, potrebno je da utičemo na faktore koji je mogu izazvati: eliminisati stresne situacije, redovno se hraniti, sporo jesti i sitno žvakati hranu, izbjegavati veće količine kafe i alkohola, kao i ljute hrane, oprezno koristiti antireumatike, kontrolisati prisustvo želudačne bakterije.
Najvažnije je da promenite navike, ali ne samo u ishrani – šetajte, slušajte muziku, odmarajte, bavite se jogom ili nekim hobijem – sve u cilju neutralisanja stresa. Stres je zaista poguban za organizam i pre nego što počnete da koristite lijekove, utičite na sopstvene životne navike.
Dijagnoza gastritisa
Dijagnoza bolesti zasniva se na endoskopiji, rendgenskom snimanju i testiranju na H. pylori. Najbolja metoda je endoskopija odnosno gastroskopija, koja omogućava vizuelni pregled sluznice i ujedno uzimanje uzorka za testiranje na H.pylori i histološko određivanje eventualnih malignih promena. Rentgensko snimanje je za pacijente lagodnija metoda ali zbog svoje nepreciznosti sve se manje primenjuje.